FAHAMU JINSI YA KUTOA HUDUMA YA KWANZA KWA MTU ALIYEZIMIA AU ALIYEPATA MSHTUKO (SHOCK)


Ni amtumaini yangu kuwa u mzima mpendwa msomaji wa makala hii.

Tumewapoteza ndugu zetu wengi sana au rafiki zetu au jamaa zetu wengi kwa sababu ya mshtuko(Shock) iliyosababisha kifo chao. Hii ni kwa sababu watu wengi hawajui jinsi ya kumsaidia mtu mwenye mshtuko kabla ya kumpeleka hospitali. Leo nakuletea makala inayokufundisha hatua zote za kufanya ili kumsaidia mtu mwenye mshtuko. Naomba uwe na mimi mpaka mwisho wa makala hii. 

Kwenye somo langu lililopita nilikuelezea jinsi ya kutoa huduma ya kwanza kwa mtu aliyepata ajali na leo naendelea kukufundisha kuhusu namna/jinsi ya kutoa huduma ya kwanza kwa mtu aliyepata mshtuko.

Cha msingi kila mmoja anatakiwa kuwa na vifaa vyote au baadhi vya kufanyia huduma ya kwanza ambazo nilizitaja kwenye makala  iliyopita ili tusaidiane wakati wowote.

Tuanze kwa kujua kuhusu mshtuko.
Damu huzunduka kwenye mwili wa binadamu kutoka kwenye moyo na kusambaa kwenye sehemu zote za mwili kwa kupitia mirija ya damu inayotumika kusafirishia hiyo damu, wakati huu damu inayozunguka mwilini huwa imebeba hewa ya oksijeni kwenye ogani (Organs) na misuli (Tissues) zote za mwili. hii hutokea kwenye hali ya kawaida ya moyo kufanya kazi.

 MSHTUKO ni pale mfumo mzima wa kusafirisha damu mwilini unaposhindwa kufanya kazi vizuri. Hali hii hutokea mara nyingi baada yamtu kupata ajali, maumivu au ugonjwa wa ghafla (sudden illness) hasa hasa kama huu ugonjwa wa ghafla unaambatana namaumivu.
Sababu kubwa sana zinazoweza kusababisha mshtuko ni kuvuja damu kwa wingi inayozidi lita 1.2 kwa muda mfupi, upungufu wa maji mengi mwilini unaosababishwa na kuharisha, kutapika, utumbo kujisokota (intestinal obstruction) na kuungua moto.

Dalili za mtu aliyepata mshtuko;
Mtu mwenye mshtuko anaweza kukosa hewa kwenye akili, dalili zingine za mtu mwenye mshtuko ni;
  • Mapigo ya moyo kwenda kwa kasi.
  • Mgonjwa kuwa dhaifu.
  • Mgonjwa anapauka mwili.
  • Mwili kuwa wa baridi na ngozi kukakamaa.
  • Kutokwa jasho.
  • Anabadirika rangi Cyanosis) hasa kwenye midomo, vidole au kwenye masikio.
  • Kizunguzungu.
  • Kichefuchefu na hata kutapika.
  • Anavuta pumzi kwa shida.
  • Kiu.
  • Kutokutulia lakini pia anakuwa mkali.
  • Kupiga miayo sana.
  • Kutokujitambua na mwisho moyo unashindwa kufanyakazi na mgonjwa anaweza kufa.
Baada ya kuzijua dalili za mtu mwenye mshtuko, twende sasa tukajifunze namna ya kumhudumia huyu mgonjwa kwa huduma za dhalula kabla ya kumpeleka hospitali.

JINSI YA KUTOA HUDUMA YA KWANZA KWA MTU MWENYE MSHTUKO.
  • Kama unajua chanzo cha mshtuko mfano kuungua au kutokwa damu nyingi, ni bora zaidi ukatibu tatizo ili kupunguza uwezekano wa kuumiza ogani (Organs) za mwili na baada ya hapo uendelee kumpa hudumia kama nilivyokuandikia hapa chini.
  • Mlaze mgonjwa chini sehemu ya wazi na yenye hewa safi. hakikisha ulipomlaza siyo pa baridi sana. weka miguu juu kidogo zaidi ya kichwa ili kusaidia damu kuzunguka hadi kwenye akili kichwani.
  • mtie moyo mgonjwa mara kwa mara pindi anapoanza kuzinduka.
  • Fungua na ulegeze sehemu zote za mwili wake ziliyofungwa na kukazwa kwa nguo zake kama kiunoni, shingoni mikononi n.k.
  • Wakati unaendelea WAPIGIE SIMU WATU WENYE GARI LA KUBEBA WAGONJWA (ambulance)
  • Mpime mgonjwa vipimo vya kuangalia mapigo ya moyo. (Nitatoa elimu jinsi ya kupima mapigo ya moyo kwenye masomo yajayo)
  • Kama mgonjwa hajitambui kabisa. inabidi umfungue kwenye njia ya hewa na umuangalie kama anapumua vizuri. (utamtambua kwa kuangalia kama kifua  kinapanda na kushuka hata kama ni kwa shida) Lakini kama hapumui vizuri tumia kiganja chako kusukuma kidogo kifua chake kuelekea ndani mara kwa mara huku ukiendelea kuangalia kama ameanza kupumua. 
  • Mshtuko (shock) ni ugonjwa unaotishia maisha ya binadamu kwani unatokea pale hewa safi ya oksijeni inapokosekana kwenye ogani mhimu za mwili kama vile akili, moyo na mapafu, kwa hiyo  mgonjwa anahitaji huduma ya HARAKA SANA anapopatwa na mshtuko ili kuzuia uharibifu au kutokufanya kazi kwa ogani muhimu za mwili.
Mshtuko unaweza kuwa tatizo kubwa sana kama mgonjwa atakuwa na maumivu makali na uoga pia.


Kwa leo naomba niishie hapa lakini tukumbuke kuwa huduma ya kwanza inatolewa na mtu yeyote na si ya nesi na daktari tu. tuwajibike katika kuwasaidia ndugu zetu. Nakuomba uendelee kufuatilia makala hizi kwenye www.elimuafya.blogspot.com kwa masomo zaidi ya afya.

Emmanuel Shimbala (Lab. Tech)

Maoni

  1. Bila jina3 Oktoba 2022, 08:33

    Maelezo mazuri yanaeleweka ila maelezo zaidi ya namna gani ya kumlaza maana vijijini ikitokea wanamlaza mgonjwa wanavyo jua wao

    JibuFuta

Chapisha Maoni

Machapisho maarufu kutoka blogu hii

VIDONDA VYA TUMBO. (Dalili, Vipimo unavyotakiwa kupima na matibabu yake)

Karibu tena kwa mara nyingine msomaji wa makala hii ya ELIMU YA AFYA ambapo leo tutazungumzia kuhusu madonda ya tumbo. Maana yake. Madonda ya tumbo ni matokeo baada ya kukosekana kwa uwiano kati ya enzaimu (Enzymes) zinazosaidia kumeng'enya chakula kwente tumbo na kwenye utumbo mwembamba.Asilimia kubwa ya madonda ya tumbo husababishwa na bakteria wanaoitwa Hericobacter pylori. Vitu vinavyoweza kusababisha mtu kupata madonda ya tumbo ni; Matumizi ya muda mrefu ya dawa za kupunguza maumivu kama Asprin, Bruphen n.k. Kutokula au kuchelewa kula. Hii inasababisha kutolewa kwa tindikali nyingi kwenye nyongo na kuenea tumboni na baadae kusababisha nyongo kuzalisha tindikali nyingi zaidi mwilini ambayo itakuwa kama sumu mwilini na kuushambulia utumbo. Matumizi ya dawa za kupunguza maumivu kwa muda mrefu. Dawa kama aspirin, ibuprofen, na zingine za kutuliza maumivu zinaweza kusababisha madonda ya tumbo. Kwa hiyo fuata ushauri wa Daktari kabla hujaanza kumeza dawa hizi. Uvutaji wa s...
Endelea kusoma

FAHAMU MUDA WA KUSUBIRIA MAJIBU YA VIPIMO MBALIMBALI YA MAABARA UKIWA HOSPITALI

Picha
Habari za leo ndugu msomaji wa makala hii? Mimi ni mzima wa afya, Namshukuru sana Mungu kwa kunilinda na kuniongoza ili niweze kukufahamisha kuhusu muda unaotakiwa kuutumia wakati unasubiri majibu yako maabara. Maabara kuna vipimo vya aina mbalimbali vinavyoweza kupimwa Maabara na lengo kubwa la mgonjwa kupimwa ni kupata matibabu sahihi. Orodha ya vipimo niliyoandika hapa chini na muda wa kusubiria vinategemeana na Hospitali husika na idadi ya wahudumu (Wataalamu wa maabara) wanaohudumia, kwa hiyo ni vizuri kwa kila Hospitali kuweka wazi muda wa kusubiria majibu ya kila kipimo wanachopima (vyote)   Hapa ni baadhi ya vipimo ambavyo vinapimwa Maabara ni: AINA YA KIPIMO MUDA WA KUSUBIRIA MAJIBU Fully blood count ( FBC ) (Ni kipimo kinachotumika kupima magonjwa mengi yanayoweza kutokea kwenye damu kama kansa, n.k.) Masaa manne 4 Haemoglobin (Wingi wa damu) Dakika 20 hadi 30 Sick ling test (Kupima ugonjwa wa Sickle Cell)...
Endelea kusoma